Social Icons

.

Featured Posts

.

Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024

Το έθιμο του χαρταετού

   

   Η Καθαρά Δευτέρα πλησιάζει και δεν υπάρχει παιδί που να μην περιμένει πως και πώς να πετάξει τον χαρταετό του ψηλά στον ουρανό. Χαρταετοί μεγάλοι, μικροί, με διάφορα χρώματα και σχέδια, με τις ζωηρές ουρές τους, όλοι έχουν τη θέση τους στο γαλάζιο τ’ ουρανού.

   Συνήθως χρέη «πιλότου» έχει στην αρχή ο μπαμπάς, που αναλαμβάνει να τον «απογειώσει», όμως μετά η συνδρομή ενός δεινού χειριστή, με μικρά μαλακά χεράκια κρίνεται απαραίτητη για να γίνουν οι σωστές μανούβρες. Ο χειριστής έχει πάντα το βλέμμα του καθηλωμένο στον ουρανό και άλλοτε «αμολάει καλούμπα», άλλοτε μαζεύει, ανάλογα με τον αέρα.

   Ποια είναι όμως η ιστορία αυτού του τόσο διασκεδαστικού και όμορφου εθίμου;
 
   Οι χαρταετοί πλανιόνται στους ουρανούς εδώ και χιλιετίες, από το 1.000π.Χ.. Το ταξίδι ξεκίνησε από τις χώρες της Ανατολής, όπως η Κίνα, αλλά δεν άργησε να φτάσει και στη χώρα μας και να προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα. Εδώ, βλέπετε, δεν φτιάχναμε τους χαρταετούς από μπαμπού και μετάξι αλλά από ελαφρύ ξύλο χαρτί.
 
   Το πέταγμα του χαρταετού ψηλά στον καταγάλανο ουρανό, εκεί που κάνει τις φιγούρες του με τη βοήθεια του ανέμου, έχει τον δικό του συμβολισμό, που δεν είναι άλλος από την κάθαρση και την ανάταση της ψυχής μετά το ξεφάντωμα της αποκριάς. Μετά το πέταγμα του χαρταετού, η ψυχή μας είναι καθαρή και έτοιμη να ξεκινήσει τη νηστεία της Σαρακοστής, αρχής γενομένης φυσικά από την Καθαρά Δευτέρα.

   Δεν είναι λίγες οι οικογένειες που θα ξεχυθούν στην εξοχή για να απολαύσουν τόσο το πέταγμα του χαρταετού όσο και τα σαρακοστιανά εδέσματα. Αν θέλετε να κάνετε αυτή την εμπειρία να χαραχτεί στη μνήμη σας ακόμα πιο έντονα, δεν έχετε παρά να φτιάξετε το χαρταετό μόνοι σας.

   Για να στεφθεί το εγχείρημά σας από απόλυτη επιτυχία το μόνο που χρειάζεστε είναι τα κατάλληλα υλικά, πολλή όρεξη, κέφι, μεράκι και ο συνδυασμός από δύο ζευγάρια χέρια, τα παιδικά, για τις λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά, και τα μεγαλύτερα και δυνατά που θα δώσουν τη δύναμη στον χαρταετό να πετάξει.

   Αν φτιάξετε τον χαρταετό παρέα, σίγουρα θα ζήσετε το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας ακόμα πιο έντονα και θα έχετε μοιραστεί μαζί μια ακόμα αξιομνημόνευτη και μοναδική στιγμή. Πάντως ό,τι κι αν αποφασίσετε, το σίγουρο είναι ότι την Καθαρά Δευτέρα ακόμα και οι γονείς γίνονται παιδιά, μ’ εκείνη την έξαψη που ένιωσαν όταν πέταξαν τον χαρταετό για πρώτη φορά κι εκείνη την αγωνία για να φτάσει όσο το δυνατόν ψηλότερα…

   Από εμάς η ευχή είναι να περάσετε υπέροχα και καλή Σαρακοστή!
thegreekowl

Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024

8 Μαρτίου Παγκόσμια μέρα αγώνων των γυναικών

   

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) είναι μια μέρα για να ενώσουμε τις φωνές μας με ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και να φωνάξουμε δυνατά και ξεκάθαρα το μήνυμά μας για ίσα δικαιώματα:  «Τα δικαιώματα των γυναικών είναι ανθρώπινα δικαιώματα!».
   Γιορτάζουμε όλες τις γυναίκες, με όλες τις διαφορές τους. Αγκαλιάζουμε τις όποιες διαφορές τους ως προς την πίστη, τη φυλή, την εθνικότητα, το φύλο ή τη σεξουαλική ταυτότητα ή την αναπηρία. Γιορτάζουμε αυτές που ήρθαν πριν από εμάς, αυτές που στέκονται δίπλα μας τώρα και αυτές που θα έρθουν μετά.
   Είναι μια στιγμή για να γιορτάσουμε τα επιτεύγματα των γυναικών, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά ή πολιτιστικά.
   Το 1908, σε ένα φόντο τρομερών συνθηκών εργασίας και εκμετάλλευσης, 15.000 γυναίκες βγήκαν στους δρόμους της Νέας Υόρκης διαμαρτυρόμενες για λιγότερες ώρες, καλύτερες αμοιβές και δικαιώματα ψήφου.
   Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας πραγματοποιήθηκε το 1911 και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι συμμετείχαν σε συλλαλητήρια στην Ευρώπη.  Μόλις το 1975 τα  Ηνωμένα Έθνη  υιοθέτησαν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, όπου γιορτάζεται μέχρι σήμερα.
   Είναι μια ημέρα για να αναγνωρίσουμε πόσο μακριά έχουμε φτάσει προς την ισότητα των φύλων, καθώς και πόσο μακριά έχουμε ακόμη να φτάσουμε. Το 1911, μόνο οκτώ χώρες επέτρεπαν στις γυναίκες να ψηφίζουν, η ίση αμοιβή, η ίση εργασία ήταν πρωτόγνωρη (για όσες επιτρεπόταν να εργαστούν).
   Έχουμε κερδίσει πολλά. Ενώ κάποτε οι γυναίκες δεν μπορούσαν να ψηφίσουν, τώρα είναι ηγέτες χωρών. Ενώ κάποτε αντιμετώπιζαν περιορισμούς στον τόπο εργασίας, τώρα διαχειρίζονται εταιρείες. Αποκτήθηκαν  δικαιώματα που οι γιαγιάδες μας δε θα μπορούσαν ούτε καν να ονειρευτούν, αλλά εξακολουθούμε να μην έχουμε πλήρη ισότητα. Και η πλειοψηφία των γυναικών στον κόσμο δεν είναι τόσο κοντά σε αυτόν τον στόχο.
   Η πρώτη πορεία, πριν 100 περίπου χρόνια, αφορούσε τον τερματισμό των επιβλαβών συνθηκών στο χώρο εργασίας, τα ίσα δικαιώματα, την ίση αμοιβή και τον τερματισμό της εκμετάλλευσης. Και δυστυχώς, αυτοί οι στόχοι εξακολουθούν να είναι επίκαιροι σήμερα.
   Μερικές φορές, ακόμη και όταν θεσπιστούν νόμοι και δικαιώματα, αγνοούνται ούτως ή άλλως. Παρά τους νόμους για την ενδοοικογενειακή βία, την ευαισθητοποίηση του κοινού και την πρόσβαση σε νομική προστασία, συνεχίζεται η βία με θύματα γυναίκες.
Η παγκόσμια ημέρα της γυναίκας είναι  μια ευκαιρία κάθε χρόνο για να υπενθυμίσουμε στις κυβερνήσεις, στις επιχειρήσεις και σε όλους τους άλλους ότι:
« όσο μια γυναίκα αντιμετωπίζει διακρίσεις, παρενόχληση, ανισότητα ή καταπίεση, το αντιμετωπίζουμε όλες»
Πηγή

Τετάρτη 6 Μαρτίου 2024

Τσικνοπέμπτη: Από πού πήρε το όνομά της και τι συμβολίζει



Η Τσικνοπέμπτη έχει πάρει το όνομά της από την τσίκνα, ένα έθιμο που ίσως προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων

Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη ονομάζεται η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής), επειδή την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λιώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.

Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».

Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα. Ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία (Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη) και στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ (Mardi Gras είναι η Λιπαρή Τρίτη), που συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης και γενικά στην κρεατοφαγία αντιτίθεται η οργάνωση «Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής» (ΠΟΦΥΖΩ), που υποστηρίζει την ιδεολογία του «αντισπισισμού» (anti-speciesism), η οποία στρέφεται κατά της καταπάτησης των δικαιωμάτων των ζώων.

Η Τσικνοπέμπτη ανά την Ελλάδα

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα», της πόλης τής Κέρκυρας.

Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Γι’ αυτό ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι. Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματά της.

Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.
ethnos

Κυριακή 3 Μαρτίου 2024

Ένα υπερθέαμα μοναδικό στην Ελλάδα – Κάθε Μάρτιο η Βέροια μεταμορφώνεται σε μια απέραντη ροζ θάλασσα




    Κάθε Μάρτιο συμβαίνει ένα φαινόμενο μοναδικό στην ελληνική ύπαιθρο. Είναι εκείνη η περίοδος του χρόνου που ανθίζουν οι ροδακινιές και “βάφουν” ροζ τον κάμπο της Βέροιας.
Εκατοντάδες επισκέπτες σπεύδουν στην περιοχή κάθε χρόνο για να θαυμάσουν το πανέμορφο τοπίο, ενώ πληθώρα δράσεων, όπως πεζοπορία και ποδηλατάδα, διοργανώνει ο Τουριστικός Όμιλος Βέροιας.
Ο εύφορος κάμπος της Ημαθίας μεταμορφώνεται σε μια απέραντη ροζ θάλασσα, από τις χιλιάδες ανθισμένες ροδακινιές!
   Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ο Ηρόδοτος αναφέρει πως σε αυτά τα μέρη βρίσκονταν οι περίφημοι «Κήποι του Μίδα».
   Στις παραδόσεις της Ανατολής, η ροδακινιά θεωρείται “το Δέντρο της Ζωής του Επίγειου Παραδείσου” που παρέχει στους ανθρώπους ζωή και χαρά.
   Το παραμυθένιο σκηνικό, μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα, θυμίζει Ιαπωνία και τις ανθισμένες κερασιές στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα θεάματα της χώρας, ιδιαίτερα δημοφιλές στους Ιάπωνες.
   Τα άνθη της ροδακινιάς, συμβολίζουν την άνοιξη, την αναγέννηση και ως συνέπεια τη γονιμότητα, ενώ έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης μεγάλων ζωγράφων, όπως ο Van Gogh ενώ έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης μεγάλων ζωγράφων, όπως ο Van Gogh.
   Έλληνες αλλά και ξένοι επισκέπτες, έρχονται στην περιοχή για να δραπετεύσουν για λίγο από την καθημερινότητά τους και να γίνουν και αυτοί μέρος του ροζ πίνακα που δημιουργεί η μαγεία της φύσης, με τις ανθισμένες ροδακινιές να εκτείνονται σε περισσότερα από 170.000 στρέμματα.
dinfo.gr

Σάββατο 2 Μαρτίου 2024

Αποκριές και αρχαιότητα



Αποκριές και αρχαιότητα * Είναι αξιοθαύμαστο το πώς τα πανάρχαια δρώμενα επέζησαν ως τις μέρες μας ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΙΒΕΡΙΟΣ

 Είναι γνωστό ότι διάφορες αποκριάτικες εκδηλώσεις που γίνονται αυτή την εποχή σε πολλά μέρη σχετίζονται, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, με πανάρχαια θρησκευτικά δρώμενα που ανάγονται στην αρχαιότητα. Τις συναντούμε, π.χ., στη θρησκεία των Βαβυλωνίων, των Αιγυπτίων, των Ελλήνων,
Είναι γνωστό ότι διάφορες αποκριάτικες εκδηλώσεις που γίνονται αυτή την εποχή σε πολλά μέρη σχετίζονται, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, με πανάρχαια θρησκευτικά δρώμενα που ανάγονται στην αρχαιότητα. Τις συναντούμε, π.χ., στη θρησκεία των Βαβυλωνίων, των Αιγυπτίων, των Ελλήνων, των Ρωμαίων, όπως και σε λαούς πρωτόγονους και λιγότερο πολιτισμένους. Κύρια γνωρίσματά τους είναι οι μεταμφιέσεις των συμμετεχόντων σε αυτές που καλύπτουν τα πρόσωπά τους με μάσκες, συνήθως δύσμορφες, οι θορυβώδεις χοροί με τραγούδια και αισχρολογίες, η οινοποσία κ.ά. Ορισμένοι λαοί είχαν ενσωματώσει τέτοια στοιχεία σε τελετουργίες σχετικές με την έναρξη της νέας χρονιάς αποβλέποντας στο να είναι ευνοϊκή γι’ αυτούς. Αλλοι πάλι τα συμπεριέλαβαν σε τελετές σχετικές με την άνοιξη και προσδοκούσαν να πετύχουν μ’ αυτά πλούσια σοδειά και καλά γεννήματα. Πρωτόγονες κοινωνίες τα συσχέτιζαν με ποικίλες μαγικές δοξασίες. Από τις γιορτές της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας αρκετές είναι αυτές που παρουσιάζουν ομοιότητες με σύγχρονες αποκριάτικες εκδηλώσεις, όπως π.χ. διάφορες γιορτές του Διονύσου, τα Σατουρνάλια, τα Βακχανάλια, τα Λουπερκάλια, οι Καλένδες. Θα αναφερθώ στα Λουπερκάλια, για τα οποία ο Ν. Πολίτης πίστευε ότι παρουσιάζουν τις περισσότερες ομοιότητες. Επρόκειτο για μια γιορτή που σχετικά γρήγορα έχασε τον θρησκευτικό της χαρακτήρα και μεταμορφώθηκε σε μια καθαρά λαϊκή διασκέδαση που ικανοποιούσε και τα δεισιδαιμονικά ένστικτα των πιστών της. Το όνομά τους το οφείλουν στον θεό Λούπερκο, έναν θηριόμορφο ευεργετικό δαίμονα της βλάστησης και της ευγονίας, ιδιαίτερα αγαπητό σε αγρότες και βοσκούς. Τον λάτρευαν σε μια σπηλιά στις υπώρειες του Παλατινού λόφου στη Ρώμη όπου, σύμφωνα με την παράδοση, μια λύκαινα είχε θηλάσει τους μυθικούς δίδυμους ιδρυτές της πόλης Ρέμο και Ρωμύλο. Τα Λουπερκάλια μεταξύ άλλων περιλάμβαναν θυσία, κυρίως με κατσίκια και κριάρια, κοινή συνεστίαση όλων των μελών του ιερατικού σωματείου που ήταν επιφορτισμένο με τη λατρεία του θεού (Λούπερκοι), καθώς και οδοιπορία των τελευταίων στους δρόμους της Ρώμης. Ξεκινούσαν από τη σπηλιά του θεού τους και κατέληγαν πάλι σ’ αυτήν έχοντας διασχίσει διάφορα τμήματα της πόλης, από τα οποία, σύμφωνα με την παράδοση, είχαν περάσει και οι μυθικοί δίδυμοι ιδρυτές της. Οι Λούπερκοι έτρεχαν γυμνοί φορώντας μόνο το δέρμα των θυσιασθέντων θυμάτων τους και έχοντας στο κεφάλι τους ένα στεφάνι. Κρατώντας μαστίγια καμωμένα από λουριά που είχαν κοπεί από τα δέρματα των ζώων που είχαν προσφέρει στον θεό τους, κτυπούσαν καθ’ οδόν όσους συναντούσαν και κυρίως γυναίκες. Προτιμούσαν τους γλουτούς τους, αφού πίστευαν ότι με τον τρόπο αυτόν τις καθιστούσαν γόνιμες μητέρες. Η όλη γιορτή είχε φτάσει σε ακρότητες, πράγμα που ανάγκασε τον Αύγουστο να πάρει μέτρα. Απαγόρευσε τη συμμετοχή σ’ αυτή παιδιών και εφήβων, ενώ η πομπή των Λουπέρκων υποχρεωτικά έπρεπε να συνοδεύεται από σώμα ιππέων που επέβλεπε ώστε τα τυχόν έκτροπα να μην ξεπερνούν κάποια όρια. Εν κατακλείδι τα Λουπερκάλια ήταν μια γιορτή αγροτική και ποιμενική που αποσκοπούσε να συνδράμει στην ευφορία της γης και στη γονιμότητα των ανθρώπων και των ζώων, ενώ συγχρόνως βοηθούσε και στην κάθαρση της πόλης. Εχοντας βαθιές ρίζες και απήχηση στις λαϊκές μάζες συνέχισε να είναι αγαπητή και μετά την επικράτηση του χριστιανισμού ακόμη και ανάμεσα σε πιστούς του Ναζωραίου!


Σίγουρα είναι αξιοθαύμαστο το πώς τέτοια πανάρχαια δρώμενα επέζησαν ως τις μέρες μας ακόμη και σε λαούς με υψηλό πολιτισμικό επίπεδο. Πολύ περισσότερο μάλιστα αφού οι θρησκείες που επικράτησαν, όπως π.χ. ο χριστιανισμός, προσπάθησαν με κάθε μέσο να εξαφανίσουν τις «ειδωλολατρικές» αυτές τελετές. Κάτι που τελικά δεν έγινε κατορθωτό. Στη Δύση μάλιστα έχουμε περιπτώσεις που η επίσημη Εκκλησία ενίσχυσε, συνέδραμε και συμμετείχε ενεργά σε τέτοιες εκδηλώσεις, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τη λαϊκή θέληση και να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες! Επέζησαν έτσι τα έθιμα αυτά επειδή είναι βαθιά ριζωμένα στην ανθρώπινη φύση. Πρόκειται για γιορτές που αρχικά αποσκοπούσαν στη διαιώνιση της ίδιας της ζωής, ενώ αργότερα περιεβλήθησαν και με κοινωνικά οράματα. Τα Saturnalia π.χ., μια γιορτή με ανάλογες εκδηλώσεις, ήταν αφιερωμένη στον θεό Saturnus, τον αντίστοιχο του ελληνικού Κρόνου, τον θεό του χρυσού αιώνα, στη διάρκεια του οποίου δεν υπήρχε ταξική διαφοροποίηση, δεν υπήρχαν δούλοι, δεν υπήρχε ατομική ιδιοκτησία. Ετσι και στη γιορτή του, που έφτασε να διαρκεί ακόμη και επτά ολόκληρες μέρες, επικρατούσε πραγματική ισότητα. Οι κρατούντες, οι πλούσιοι, οι φτωχοί, οι δούλοι, εξαφάνιζαν κάθε εξωτερικό διακριτικό τους γνώρισμα και συμπεριφέρονταν όλοι ως ισότιμοι. Οσο διαρκούσε ο εορτασμός της, απαγορευόταν κάθε τι που θα μπορούσε να προκαλέσει λύπη, σταματούσαν οι πολεμικές επιχειρήσεις και οι δίκες στα δικαστήρια, καταδικασμένοι έπαιρναν αμνηστία, αποφυλακίζονταν δούλοι. Τέτοιες γιορτές δεν ξεχνιούνται. Αλλά ακόμη και σήμερα, αποτελούν ζωογόνες ψυχαγωγικές δυνάμεις και η ψυχαγωγία, ως κοινωνική ανάγκη, δύσκολα παραμερίζεται.
ΤΟ ΒΗΜΑ 

Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2020

Τα Φώτα οι Καλικάτζαροι και τα Ρουγκατσάρια


 

Τα Φώτα ή Θεοφάνια,   είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της ορθόδοξης εκκλησίας μας.    Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, θυμάμαι ως παιδί,  την ενεργή  συμμετοχή  όλων στον εορτασμό, τον θρησκευτικό αλλά και τον…… παγανιστικό  θα έλεγα.
Ρώτησα τότε τον ιερέα του χωριού, με τον οποίο με συνέδεε μια  ιδιαίτερη σχέση  και  από τον οποίο  είχα την πρώτη μου κατήχηση.
  -Τι είναι  τα Φώτα   παππούλη;
- Φώτα παιδί μου ,το  ονομάζει  ο λαός  και είναι  το θείο βάπτισμα του Χριστού και αποτελεί μια γιορτή  φωτισμού όλης της ανθρωπότητας.  Σήμερα γιορτάζουμε τα Θεοφάνια.  Σαν σήμερα στην βάπτιση του Χριστού μας, στον Ιορδάνη ποταμό,  παρουσιάστηκε  για πρώτη και μοναδική φορά η Αγία Τριάδα  ταυτόχρονα !
  Πρώτα, ο μεγάλος Θεός  όπου ακούστηκε εξ ουρανού η φωνή του.
«Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα»
Ενώ την ίδια στιγμή εμφανίστηκε  και το άγιο Πνεύμα σαν περιστέρι.
Παντού στην Ελλάδα παιδί μου, σήμερα, γίνεται  ή ακολουθία του αγιασμού των υδάτων, σε παραλίες, σε μεγάλες δεξαμενές ή στις κολυμπήθρες των ναών όπως εμείς. Με  την μετάληψη και τον ραντισμό  αγιαζόμαστε και καθαριζόμαστε από τις αμαρτίες μας.
 Εμείς με το πέρας της ακολουθίας θα γυρίσουμε όλες τις γειτονιές του χωριού , και θα φωτίσουμε  όλους τους ανθρώπους και  όλα τα σπίτια.
Πράγματι  μπροστά ο παπάς  κρατώντας  στο αριστερό χέρι ένα  μικρό μεταλλικό  δοχείο   το μπακράτσι, με μεγάλο ανοιχτό στόμιο, γεμάτο αγιασμό και στο δεξί  ένα κλωνάρι βασιλικό και  πίσω  εμείς, δύο μικρά  παιδιά του δημοτικού,  ο ένας να κρατάει  την εικόνα της βαπτίσεως και ο άλλος να σέρνει το γαϊδουράκι,  με κρεμασμένους στο σαμάρι πολλούς ντορβάδες .
Αρχίσαμε από το πιο απομακρυσμένη γειτονιά μπαίνοντας σε κάθε ορθάνοιχτο  σπίτι  όπου μας περίμεναν  άνθρωποι, ολόκληρες οικογένειες, να τους αγιάσει ο παπάς, να ραντιστούν   κατοικίες και αντικείμενα,  για να φύγει μακριά το κακό.
 Ο παπάς άρχιζε: Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου  σου Κύριε, η της Τριάδος  εφανερώθη προσκύνησις, του γαρ Γεννήτορος η φωνή  προσεμαρτύρη Σοι…   ραντίζοντας παντού, σπίτια, ανώγια  κατώγια,  αποθήκες , αυλές , πηγάδια. ΄
Στο καλό δωμάτιο των σπιτιών πάνω στο τραπέζι οι νοικοκυρές είχαν  τοποθετήσει  ένα  πιάτο βαθύ, με νερό από το πηγάδι . Ο παπάς το ράντιζε και το αγίαζε. Το αγιασμένο νερό  το κρατούσαν οι νοικοκυρές στο εικονοστάσι και το έπιναν με ευλάβεια όσοι από τα μέλη της οικογένειας  αρρώσταιναν.
 Τότε όλοι είχαν πίστη και περίμεναν με καρτερία τον αγιασμό.  Μα  όλοι!  Παππούδες, γονείς, παιδιά, εγγόνια, συγγενείς ,περαστικοί, άγνωστοι, προσκυνούσαν την εικόνα, έπιναν τρεις γουλιές από τον αγιασμό, ενώ ο παπάς τους σταύρωνε και τους ράντιζε με τον βασιλικό. Οι κυράδες, μας κερνούσαν  γλυκά και μας έδιναν  κουλούρες, χοιρινό κρέας , λουκάνικα, πίτες , που όλα αυτά , τα στοιβάζαμε  στα σακούλια, πάνω στο γαϊδουράκι.
Στους δρόμους δεν ήμασταν μόνοι. Πολλά μικρά παιδιά σε ομάδες των δύο ή τριών, γύριζαν τις γειτονιές και τραγουδούσαν  στα σπίτια, τα κάλαντα των Φώτων. Το τραγούδι τους ακουγόταν από μακριά. 
Σήμερα τα φώτα και ο φωτισμός  και χαρές μεγάλες τ’ αφέντη μας........
 Οι νοικοκυραίοι έδιναν γλυκά και χρήματα στα παιδιά και εκείνα  ευχαριστημένα, στη συνέχεια τα μετρούσαν και έκαναν σχέδια που και πως θα τα ξοδέψουν.  
 Και τι είναι οι καλικάντζαροι παππούλη; Τον ξαναρώτησα.!
Καλικάντζαροι είναι «Δαιμόνια»  παιδί μου! Βγαίνουν από τα  έγκατα της γης για να πειράξουν τους ανθρώπους και να ανακατέψουν τα σπίτια. Είναι πολύ άσχημοι και κακομούτσουνοι. Άλλοι νάνοι, άλλοι ψηλοί άλλοι δασύτριχοι, με μάτια κόκκινα  και αυτιά γαϊδάρου. Δόντια πιθήκου  και  τραγίσια πόδια .Όλο το χρόνο πελεκούν το δέντρο που στηρίζει την γη. Δεν έχουν ποτέ κατορθώσει να το κόψουν γιατί κάθε Χριστούγεννα ανεβαίνουν πάνω στη γη.  Όσο λείπουν στον πάνω κόσμο το δέντρο ξαναγίνεται ακέραιο όπως πρώτα.  Δεν κατορθώνουν ποτέ να κάνουν σωστή δουλειά. Τους αρέσουν  τα εδέσματα των Χριστουγέννων. Θέλουν να μπουν  στα σπίτια αλλά τώρα το χειμώνα όλες οι πόρτες και τα παράθυρα είναι κλειστά. Προσπαθούν  από τα τζάκια , αλλά συνεχώς αυτές τις ημέρες, ανάβει φωτιά όλο  το εικοσιτετράωρο και δεν το κατορθώνουν.
Ο  κάθε νοικοκύρης έχει επιλέξει ένα ξύλο χοντρό και αγκαθερό, το χριστόξυλο ή  σκαρκάτζαλο που καίει μέρα νύχτα όλο το δωδεκαήμερο.
Οι καλικάντζαροι δεν μπορούν να βλάψουν τους ανθρώπους, μόνο να τους πειράξουν. Το πιο έξυπνο κόλπο να τους απομακρύνουμε είναι να αφήνουμε  ένα κόσκινο έξω  στο πεζούλι .Οι καλικάντζαροι  μετρούν τις τρύπες όλο το βράδυ χωρίς να το κατορθώσουν. Έτσι την αυγή θα φεύγουν. 
Και ποιοι τους διώχνουν στον κάτω κόσμο;
-Ο αγιασμός που κάνουμε  τώρα αλλά και τα Ρουγκατσάρια.  Τα παιδιά ακολουθούν τα παλαιά έθιμα του λαού μας που φθάνουν μέχρι την αρχαιότητα  και δεν έχουν καμιά σχέση με παγανιστικές δοξασίες.   Τα έθιμα πρέπει τα τηρούνται. Αν ξεχάσουμε το παρελθόν μας θα χάσουμε την ταυτότητα μας. Όλα  τα παιδιά που απαρτίζουν την ομάδα  Ρουγκατσάρια,  ήρθαν σήμερα στην εκκλησία και τους κοινώνησα. Ακούς τα κουδούνια από μακριά;  Σε λίγο θα είναι κοντά μας.
Οι ομάδες μας σχεδόν διασταυρώθηκαν. Ξεχώριζαν μπροστά η νύφη και ο γαμπρός. Η νύφη-άντρας- με λευκό βέλο στο πρόσωπο, βαμμένα κόκκινα χείλια, φρύδια έντονα μαύρα, μαλλιά κοτσίδες μέχρι την μέση,   δυο πορτοκάλια για στήθη,  άσπρο νυφικό μέχρι τα γόνατα , με αξύριστα πόδια  φορώντας τσαρούχια  και ο γαμπρός  ψηλός γεροδεμένος,  με μεγάλο μουστάκι, μάλλινο άσπρο παντελόνι, πουκάμισο με φαρδιά  μανίκια, γιλέκο χρυσοκέντητο, κόκκινο  ζουνάρι να μη μπορεί να τους ματιάσει κανείς, ζωσμένος  δύο κουμπούρια στη μέση. Δίπλα του οι γονείς και ο κουμπάρος ντυμένοι ανάλογα κρατώντας γκλίτσες.   Παραδίπλα ένας  τσολιάς  ζωσμένος  στη μέση του, μια μεγάλη  κουδούνα  εμπρός  και  κυπριά  γύρω  του και άλλοι δύο κουδουνοφόροι  αράπηδες να χοροπηδάνε. Οι γονείς οι κουμπάροι,  οι φίλοι  όλοι μασκαρεμένοι, να ακολουθούν. 
Δύο από την ομάδα, βαμμένοι μαύροι, ασχημομούρηδες με κουρελιασμένα ρούχα -υποτίθεται ξένοι- ζωσμένοι δύο  μεγάλα μπομπάρια , να προσπαθούν να φτάσουν την νύφη, αλλά να απωθούνται από  τον γαμπρό και τους κουμπάρους. Όλος ο κόσμος στο κατώφλι .Μικρά παιδιά να τρέχουν, πέρα δώθε, τα σκυλιά να γαβγίζουν,οι γάτες να κρύβονται, τα ζώα να τσινάνε.
Πανζουρλισμός.
 Ο  παπάς και ο αγιασμός  τελείωσαν, τα σκήπτρα  στους  Ρουγκατσάρηδες
Επιστρέψαμε στο σπίτι του  παπά , μεταφέροντας όλα τα καλούδια που μαζέψαμε. Εκείνος μας ευχαρίστησε  και  μας χαρτζιλίκωσε γενναιόδωρα.
Συναντηθήκαμε με την  ομάδα των  Ρουγκατσάρηδων, για να συμμετέχουμε και εμείς στο πανηγύρι.
Εκεί με  άλλους φίλους, τους ακολουθήσαμε στο υπόλοιπο χωριό, αλλά και πέρα από το χωριό  στον οικισμό των Βλάχων, στα  Μίλια, και στον σιδηροδρομικό σταθμό Δομοκού.
Εκεί ,στον σταθμό, που υπήρχαν εύποροι συγχωριανοί  και μαγαζάτορες, τα γλυκά  καθώς και αρκετά τάληρα  θεωρούνταν δεδομένα. 
Από τα μίλια στο σταθμό  απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων έβαλαν δύο τρακτέρ με καρότσες  να μας μεταφέρουν. Τέτοιο πανηγύρι μόνο σε γάμους βλέπαμε. Εκεί συνέβη κάτι σπάνιο. Ο σταθμάρχης καθυστέρησε την Οτομοτρίς  (παλιό τρένο επιβατηγό)  για να τραγουδήσει η ομάδα τα κάλαντα και να παιχτεί το σόου της παρενόχλησης της νύφης. Όλοι οι επιβάτες να φωνάζουν και χειροκροτούν και η αποβάθρα να γεμίσει από κέρματα.
Νοσταλγία και όμορφες θύμισες από τα παλιά.
ΚΑΛΗ  ΧΡΟΝΙΑ
Β.Κ.  02.01.2020

Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019

Χριστούγεννα στο χωριό τα παλιά ωραία χρόνια

 
Γράφει ο Βασίλης Καραγιάννης

Τα Χριστούγεννα ήταν πάντα μια μεγάλη γιορτή και αναμένονταν με λαχτάρα από όλους και ιδιαίτερα από εμάς, τότε, ως παιδιά. Ήταν η περίοδος, των διακοπών των σχολείων, που τραγουδούσαμε τα κάλαντα, και περιμέναμε την γέννηση του Χριστού. Ήταν η αγαπημένη μας γιορτή.
Οι πόρτες άνοιγαν διάπλατα και όλοι, πλούσιοι και φτωχοί κάτι είχαν να χαρούν. Οι φούρνοι και οι γάστρες έψηναν αδιάκοπα ψωμί, φαγητά  και γλυκά.
Όμως το στίγμα της έναρξης το δίναμε εμείς τα μικρά αγόρια και κορίτσια από πολύ νωρίς το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι για να πούμε τα κάλαντα.


                          « Χριστούγεννα Πρωτούγεννα  πρώτη γιορτή του χρόνου

                              για βγάτε ιδέστε ,μάθετε το που ο Χριστός γεννάται.

                              Γεννάται και αναθρέφεται με μέλι και με γάλα…..»

 Και η κάθε νοικοκυρά, μας καλοδέχονταν με τα γλυκά της γιορτής και με λίγα χρήματα. Εκτός αυτών ,ένοιωθε κανείς πως ήρθε  η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης , το  Πάσχα του χειμώνα  που το λέγαν  και από τις μυρωδιές  από τις γάστρες των σπιτιών που έψηναν τα φαγητά και άλλα εδέσματα της γιορτής.
Θυμάμαι την ίδια ημέρα ,το σκούξιμο των γουρουνιών, όταν τα έσφαζαν οι νοικοκυραίοι.
Οι νοικοκυρές έφερναν αναμμένα κάρβουνα με στάχτη και τα έριχναν στο  σφαγμένο λαιμό, του γουρουνιού καθώς και ένα ολόκληρο λεμόνι στο στόμα του.
Οι νοικοκύρηδες έκαναν τον διαχωρισμό του δέρματος. Κατόπιν καθάριζαν το λίπος από το δέρμα του, μέχρι να φανεί το κρέας. Το λίπος, που το ονόμαζαν «λίπα»  το έβραζαν σε μεγάλα καζάνια και μετά αφού γινόταν κρέμα το αποθήκευαν σε τενεκέδες , λαΐνια και γυάλινα δοχεία  και μ’ αυτό μαγείρευαν πολλά φαγητά τον χειμώνα.
Τα μικρά κομμάτια κρέατος που κόβονταν από το σώμα μαζί με το λίπος τα ονόμαζαν, τσιγαρίδες, και  τα συντηρούσαν στο λίπος  και  με αυτά έκαναν τις πολύ νόστιμες τηγανιές.
Οι νοικοκυρές αφού έπλεναν πολύ καλά τα έντερα τα παραγέμιζαν  με μικρά κομμάτια  από κρέας, χορταρικά, μυρωδικά ,βότανα, μπαχαρικά  και παρασκεύαζαν, τα Λουκάνικα και τα Μπουμπάρια.  

Τα λουκάνικα μπορούσαν να τα συντηρήσουν αρκετό καιρό, αφού τα κρεμούσαν , ψηλά στα δωμάτια και άλλους χώρους του σπιτιού  όπου και ωρίμαζαν, στον αέρα.
Το κρέας το καβούρδιζαν με λιωμένο λίπος το βάζανε σε ειδικό βαρελάκι ρίχνοντας του λίπος όσο να σκεπαστεί, και το αποθήκευαν στο κελάρι.    Το κρατούσαν όλο τον χειμώνα . Ήταν ένα από τα πιο νόστιμα  χειμωνιάτικα εδέσματα.
Εκεί στο κελάρι  θα έβρισκε κανείς το  αμπάρι όπου αποθήκευαν το σιτάρι, το βαρέλι με το τυρί, το βαρέλι του κρασιού, την νταμιτζάνα με το τσίπουρο, τα αυτοσχέδια ράφια γεμάτα με πατάτες, ξερά κρεμμύδια και σκόρδα κρεμασμένα, κυδώνια , καρύδια κλπ. Λίγο πιο πέρα ήταν κρεμασμένο ένα ζύγι, μια παλάντζα, τα λανάρια, τα κοσκίνια, τα τσεκούρια, κλαδευτήρια και ότι άλλα γεωργικά εργαλεία που τους χρειάζονταν στην καθημερινή τους ζωή.

Αν έμπαινε κάποιος στο μαγειρειό θα έβλεπε τις στάμνες στο πεζούλι με τα γκιούμια γεμάτα με πόσιμο  νερό από το πηγάδι. Πιο πέρα ο νεροχύτης με τον νιπτήρα κρεμασμένο.
 Κάπου σε μια γωνιά ήταν ο χώρος της γάστρας, δίπλα  πιο πέρα το τζάκι που ανάβανε φωτιά και μαγείρευαν, η πυροστιά και το τσιμπίδι και στον τοίχο μια λάμπα πετρελαίου, ένα μικρό καντήλι ή φανάρι και από την άλλη μεριά ο σοφράς  και κάπου σ’ ένα  ράφι οι γανωμένες κατσαρόλες  τα ταψιά, ο μύλος του καφέ και άλλα αναγκαία χρειαζούμενα, σύνεργα για το νοικοκυριό.
Το μεγάλο τραπέζι θα γινόταν την άλλη ημέρα, μετά την εκκλησία, όπου και θα παρακολουθούσαμε, σύσσωμη οι οικογένεια, την θεία ακολουθία της γέννησης του Χριστού.
 Ακόμα δεν χάραζε η ημέρα  και ο μακαριστός Παπαθωμάς χτυπούσε την καμπάνα, καλώντας όλους του πιστούς.
Μικροί, μεγάλοι, γυναίκες και παιδιά, όλοι στην εκκλησία, στην Αγία Παρασκευή.
Καταχείμωνο και πολλές φορές, με λάσπες και χιόνια. Όμως όλοι  εκεί αναμένοντας την γέννηση του Χριστού και να μεταλάβουμε την θεία κοινωνία.
Και έφτανε η ώρα που όλη η οικογένεια   με ομόνοια , σεβασμό  και ειλικρινή αγάπη μεταξύ τους  κάθονταν στο  τραπέζι να απολαύσουν τα εδέσματα που είχαν ετοιμάσει οι μανάδες , οι κόρες και οι νύφες , να πιούν κρασί δικό τους από το βαρέλι που παρασκεύασε ο  πατέρας.
Τότε ήταν χαρά μεγάλη, η φιλοξενία. Δεν φιλοξενούσαν μόνο συγγενείς ή φίλους  αλλά η πόρτα ήταν ανοιχτή για  συγχωριανούς, ακόμα και περαστικούς.
Η  θρησκευτική γιορτή η χαρά και το πανηγύρι η συμπαράσταση και ο σεβασμός η αρμονική συμβίωση στην οικογένεια και σε όλη την κοινότητα, όλα αυτά ρίζωσαν μέσα μας και έγιναν τρόπος της ζωής μας, όλη μας η ζωή.
Ήταν εκείνα τα ανέμελα χρόνια τα τόσο ξέγνοιαστα, αλλά κυρίως  τα τόσο ανθρώπινα.


Β.Κ.        20/12/2019